System waluty złoto-dewizowej

System waluty złoto dewizowej – polega na wiązaniu pieniądza danego kraju z obcymi walutami wymienialnymi na złoto.

Założenia

• Przynajmniej jeden kraj stosuje system waluty złotej
• Kraje nie utrzymujące waluty złotej:
  • a) określają zawartość złota we własnej walucie
  • b) utrzymują walutę kraju stosującego system waluty złotej (zamiast złota bądź równocześnie z nim) jako rezerwę zabezpieczającą wartość waluty narodowej
  • c) ustalają stały sztywny przelicznik stanowiący parytet między tymi dwoma walutami według którego waluta krajowa jest zamieniana na walutę rezerwową

ad. b) Z systemem waluty złoto dewizowej wiąże się poważny problem niestabilności wiążący się z chęcią utrzymywania przez kraje w nim uczestniczące złota jako rezerwy, zaś wypłacalność kraju stosującego system waluty złotej nie może zaspokoić wszystkich żądań.
ad. c) Zazwyczaj wymienialność waluty narodowej na złoto bywa stosowana w momencie, gdy potrzebują tego banki centralne. Ponadto wymienialność waluty krajowej na walutę rezerwową bywa poddawana różnym restrykcjom. Na przykład waluta rezerwowa może być wykorzystywana tylko do rozliczania transakcji z zagranicą (wymienialność nie obejmującą rezydentów)

W praktyce
Zadaniem utworzonego w 1945 roku Międzynarodowego Fundusz Walutowego było rozwiązanie problemów bilansów płatniczych oraz stabilizacja walut oparta na prymacie dolara (gold dollar standard, przykład systemu waluty złoto dewizowej). Banki centralne, dzięki wymienialności dolara na złoto, mogły otrzymać złoto za posiadane dolary. Parytet waluty amerykańskiej wobec złota został utrzymany na poziomie sprzed drugiej wojny światowej (35$ za uncję tj. 31,1g), ustalony przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Roosvelta w 1934 roku. Państwa członkowskie MFW uzyskiwały za pośrednictwem ustalonego parytetu wobec dolara wymienialność na złoto. Jednocześnie zobowiązały się do utrzymania kursu wymiany walut narodowych w granicach nie przekraczających 1% ich parytetu. W przypadku problemów ze spełnieniem owego warunku państwa mogły liczyć na pomoc Funduszu w postaci pożyczki. Środki MFW na ten cel pochodziły z wpłat państw członkowskich w walutach narodowych – 75% oraz w dolarach i złocie – 25%. Wysokość wpłaty zależała od poziomu dochodu narodowego oraz udziału państwa w handlu światowym.
Koniec wymienialności dolara na złoto wiązał się z zadłużeniem zewnętrznym Stanów Zjednoczonych 3-krotnie przewyższającym wartość rezerw złota. Sytuacja taka zaistniała pod koniec lat sześćdziesiątych czego konsekwencją był wzrost wolnorynkowej ceny złota do 40$ za uncję. W tej sytuacji banki centralne państw członkowskich MFW mogły wymieniać swoje rezerwy walutowe na złoto po 35$ za uncję i sprzedawać je za 40$. Korzystając z tej sytuacji Francja wymieniła w 1967 roku całość swoich rezerw walutowych na złoto. Od 1968 banki centralne utrzymywały stałą cenę złota za poziomie 35$ za uncję, ale nie sprzedawały złota bankom komercyjnym. Zaś cena złota na wolnym rynku kształtowała się w wyniku gry popytu i podaży. W tej sytuacji w 1971 roku Stany Zjednoczone wstrzymały wymienialność dolara na złoto i dokonały jego dewaluacji o 10%. Kolejna 10% dewaluacja w 1973 roku spowodowała liczne perturbacje na międzynarodowym rynku walutowym. W ten sposób decyzje prezydenta Nixona zakończyły istnienie systemu waluty złoto dewizowej.
Opisana wyżej sytuacja wiąże się z jednym z głównych problemów w stosowaniu systemu waluty złoto-dewizoowej zwanym dylematem Triffina.