System Rezerwy Federalnej, potocznie Rezerwa Federalna

 Bank centralny Stanów Zjednoczonych.

Bank ten powstał na mocy Ustawy o Rezerwie Federalnej z 1913 roku. Ustawa była wielokrotnie nowelizowana, najistotniejsze zmiany wprowadzono w latach 1933 i 1935 oraz w 2010 r. Ustawy z lat 30. XX w. utworzyły z siedmioosobowej Rady Gubernatorów faktyczne jądro decyzyjne banku. Ponadto ustawą bankową (Banking Act 1933) utworzono Komitet ds. Operacji Otwartego Rynku (FOMC) odpowiedzialny za decyzje w przedmiocie kształtowania założeń polityki pieniężnej USA. Jednocześnie kolejną ustawą bankową (Banking Act 1935) przyznano w tym gremium większość absolutną powoływanym przez prezydenta członkom Rady Gubernatorów. Ustawa Dodda-Franka z 2010 zmodyfikowała natomiast sposób wyboru prezesów poszczególnych banków SRF, zwiększyła także uprawnienia nadzorcze banku nad sektorem finansowym w USA oraz uporządkowała kwestie rozliczania banku z jego działalności.

Pierwszymi instytucjami mającymi zadania banku centralnego były First Bank of United States działający w latach 1791-1811 i Second Bank of the United States (1816-1836). Różniły się w wielu miejscach od dzisiejszych banków centralnych (4/5 akcji tak pierwszego, jak i drugiego banku znajdowało się w rękach prywatnych, zarządzało nim 25 dyrektorów, z czego tylko 5 było mianowanych przez rząd federalny). Ich specyfika przejawiała się także w tym, że działały na mocy przyznanej przez rząd federalny 20-letniej licencji. Niepodważalną zaletą obydwu instytucji było to, że poprzez sieć oddziałów usprawniały transfer środków federalnych na terytorium USA, uzyskały także środki do dyscyplinowania banków komercyjnych do wykupu wyemitowanych przez nie pieniędzy.
W latach Ery Wolnej Bankowości (1837-1862) formalnie nie było banku centralnego działającego na terytorium całych Stanów Zjednoczonych Ameryki, a banki działały na podstawie regulacji stanowych (co w efekcie doprowadziło do tego, że wydawały różne banknoty, miały niejednolite wymagania co do rezerw itd). Brak nadzoru powodował bankructwo połowy banków, a średni czas ich funkcjonowania wynosił pięć lat. W 1863 ustanowiono system banków krajowych (także prywatnych), ujednolicono pieniądz i wprowadzono nadzór nad bankami krajowymi (nadzorcą był funkcjonujący do dziś przy Departamencie Skarbu Urząd Kontrolera Waluty – OCC).
W wyniku paniki bankowej z 1907 roku w listopadzie 1910 senator Nelson Aldrich zwołał poufną konferencję, zapraszając czołowych amerykańskich finansistów do Jekyll Island Club w stanie Georgia. Podczas tej konferencji mieli omawiać politykę monetarną i funkcjonowanie systemu bankowego. Po tym spotkaniu, Aldrich i Abram Andrew (zastępca sekretarza Departamentu Skarbu Stanów Zjednoczonych), Paul Warburg (reprezentujący Kuhn, Loeb & Co.), Frank A. Vanderlip (następca Jamesa Stillmana na stanowisku prezesa National City Bank of New York, obecnie znanego jako Citibank), Henry P. Davison (wspólnik J.P. Morgan & Company), Charles D. Norton (prezes First National Bank of New York i Benjamin Strong (reprezentujący J.P. Morgana) zaprezentowali projekt ustawy tworzącej amerykański bank centralny.
Wbrew powszechnej opinii nie stał się on jednak powszechnie obowiązującym prawem w USA. Partia Aldricha przegrała bowiem wybory do Kongresu w 1910 r. (co nie dawało mu szansy na przeforsowanie projektu ustawy), natomiast wybrany w 1912 r. prezydent elekt Woodrow Wilson widząc potrzebę głębokiej reformy prawa bankowego USA skupił wokół siebie własną grupę polityków i ekspertów i to z tego środowiska wyszedł głosowany póżniej w Kongresie projekt ustawy. Najważniejsze postacie z tego gremium to szefowie stosownych komisji Kongresu właściwych do spraw bankowości – Carter Glass (kongresmen) i Robert Owen (senator). Ważną postacią był także Henry Parker Willis (profesor ekonomii na Washington and Lee University). Pod koniec grudnia 1912 r. przedstawili oni prezydentowi elektowi projekt ustawy. Po wielu negocjacjach – zarówno tych podjętych w Kongresie, jak i przeprowadzonych wraz z Komisją Monetarną Amerykańskiego Stowarzyszenia Bankowego (American Banking Association) ostateczny tekst ustawy powołującej bank centralny USA został uchwalony przez Kongres i podpisany 23 grudnia 1913 przez prezydenta Woodrowa Wilsona.

System Rezerwy Federalnej składa się z Rady Gubernatorów (Board of Governors), rozlokowanych na terytorium USA 12 banków SRF (Federal Reserve banks) oraz ich oddziałów (Federal Reserve banks branch) i Federalnego Komitetu ds. Operacji Otwartego Rynku (Federal Open Market Committee). Za część systemu są także uważane banki członkowskie (member banks).

• Rada Gubernatorów składa się z 7 członków powoływanych przez prezydenta za radą i zgodą Senatu na 14 lat. Spośród członków Rady prezydent wybiera – na 4 lata – przewodniczącego oraz (od wejścia w życie ustawy Dodda-Franka w 2010) dwóch wiceprzewodniczących przy czym jeden z wiceprezesów zastępuje prezesa podczas jego nieobecności na posiedzeniach Rady, drugi natomiast odpowiada za rozwój polityki nadzoru i działalności regulacyjnej banku centralnego (Vice Chairman for Supervision). Od 1977 r. osoby te są osobno zatwierdzane na te stanowiska przez Senat. W dniu 9 października 2013 prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama nominował Janet Yellen na stanowisko przewodniczącej Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych. 6 stycznia 2014 jej wybór został zatwierdzony przez amerykański Senat stosunkiem głosów 56 „za” do 26 „przeciwko”. 1 lutego 2014 zastąpiła Bena Bernanke, który pełnił tę funkcję od 2006.
• 12 banków Systemu Rezerwy Federalnej (Federal Reserve banks). Odpowiadają one za określony obszar kraju (dystrykt). Poza uprawnieniami zarezerwowanymi dla Rady Gubernatorów oraz FOMC każdy z nich jest quasi-bankiem centralnym na swoim terenie, realizując przy tym większość codziennych zadań całego systemu (np. wprowadzanie i wycofywanie gotówki, pełnienie funkcji rozliczeniowych, wykonywanie zadań nadzorczych czy zapewnienie ochrony praw konsumenta). Każdy z banków za zgodą Rady Gubernatorów może (a na polecenie Rady musi) założyć oddział (obecnie są 24). Poszczególne banki Fed posiadają własne mienie, na które składają się aktywa zwyczajnie gromadzone przez banki centralne. Każdy z banków posiada 9-osobową Radę Dyrektorów (Reserve Bank boards of directors) składającą się z osób wybranych w trzech grupach – „A” (reprezentują w zarządzie interesy akcjonariuszy – tj. poszczególne banki), „B” reprezentują mieszkańców danego dystryktu, a wybierane są spośród osobistości ze świata przemysłu i handlu danego dystryktu) oraz „C” (również reprezentują mieszkańców danego dystryktu i również wybierane są spośród osobistości ze świata przemysłu i handlu danego dystryktu, ale są powoływani przez Radę Gubernatorów SRF). Każdy z banków SRF jest reprezentowany (np. na posiedzeniach FOMC) przez wybieranego na pięć lat przez Radę Dyrektorów banku SRF (ale tylko w składzie dyrektorów z grupy B i C) prezesa banku SRF (president of the Reserve Bank). Wybór musi jednak zostać zatwierdzony przez Radę Gubernatorów SRF.
• Federalny Komitet do spraw Operacji Otwartego Rynku (Federal Open Market Committee) podejmuje decyzje dotyczące operacji otwartego rynku. Komitet składa się z dwunastu członków – siedmiu z nich stanowią członkowie Rady Gubernatorów SRF, natomiast pięciu pozostałych to prezesi banków SRF z prawem głosu (poza prezesem nowojorskiego banku SRF przysługuje ono im rotacyjnie).
• banki członkowskie SRF (member banks). Są akcjonariuszami właściwego miejscowo banku SRF. Zalicza się do nich wszystkie banki działające na prawie federalnym oraz banki, które dobrowolnie zgłosiły chęć przynależności do SRF – a działają na podstawie prawa poszczególnych stanów.

Inny charakter od wyżej wymienionych organów ma utworzony ustawą Dodda-Franka w 2010 r. i działający w ramach SRF Urząd Finansowej Ochrony Konsumentów (Consumer Financial Protection Bureau). Na mocy tej ustawy również System Rezerwy Federalnej stał się częścią struktury innego organu – Rady ds. Monitorowania Stabilności Finansowej (Financial Stability Oversight Council), która to odpowiada za nadzór makroostrożnościowy nad sektorem finansowym w USA.
Jako organy banku wymienia się także organy wykonujące zadania o charakterze pomocniczym względem SRF. Zalicza się do nich Federalny Komitet Doradczy, Radę Doradczą ds. Lokalnych Instytucji Depozytowych oraz Radę Walidacyjną.

Wszystkie uzyskane zyski są w pierwszej kolejności przeznaczane na wypłatę 6% rocznych dywidend dla banków członkowskich; pozostała kwota zostaje przekazana Departamentowi Skarbu USA. Dla przykładu, w 2007 roku Departament Skarbu dostał powyżej 97% uzyskanego zysku.