Dźwignia finansowa (ang.
financial leverage) – oznacza względną – w stosunku do funduszy własnych danej instytucji – wielkość posiadanych przez instytucję aktywów,
zobowiązań pozabilansowych oraz zobowiązań warunkowych dotyczących
płatności lub dostawy lub dostarczenia zabezpieczenia, z uwzględnieniem
zobowiązań z tytułu otrzymanych środków finansowych, zaciągniętych
zobowiązań, umów dotyczących instrumentów pochodnych lub umów z
udzielonym przyrzeczeniem odkupu, lecz z wyjątkiem zobowiązań, które
można wyegzekwować wyłącznie w przypadku likwidacji instytucji
Jest to bezpośredni wpływ struktury kapitału, a w konsekwencji kosztów finansowych (odsetek od kredytów i pożyczek
– czyli kosztu kapitału obcego), na efektywność wykorzystania kapitałów
własnych mierzoną wskaźnikiem rentowności kapitału własnego – ROE.
Dźwignia w finansach przedsiębiorstwa to uzyskanie przez przedsiębiorstwo
ponadprzeciętnego efektu ekonomicznego, w wyniku wzrostu przychodów
netto ze sprzedaży (przy stałym poziomie kosztów stałych) lub zmiany
sposobu finansowania aktywów poprzez częściowe finansowanie działalności gospodarczej kapitałem obcym. W praktyce biznesowej wykorzystywane są trzy rodzaje dźwigni:
- operacyjna,
- finansowa,
- łączna (całkowita, połączona).
Mechanizm dźwigni finansowej wykorzystuje fakt, że koszt kapitału obcego (oprocentowanie) jest niezależny od bieżących zmian przychodów netto ze sprzedaży, a tym samym od osiąganego wyniku (zysku) operacyjnego. Natomiast istotne znaczenie dla poziomu rentowności ma struktura kapitału finansującego działalność. Kapitał obcy
powinien być wykorzystywany do finansowania działalności jedynie w
przypadku, kiedy jego koszt w ujęciu procentowym jest niższy od
rentowności majątku – mierzonej relacją zysku operacyjnego do aktywów.
Wykorzystywanie kapitału obcego pozwala w takiej sytuacji na
zwiększenie uzyskiwanej rentowności prowadzonej działalności poprzez
lewarowanie zysków przedsiębiorstwa, pod warunkiem jednak wykorzystania kapitału obcego w działalności gospodarczej (nie na cele konsumpcyjne), a także możliwości zwiększenia aktywności gospodarczej (np. zwiększenia mocy produkcyjnych czy zwiększenia sprzedaży).
