Finansowanie partii politycznych w Polsce

Finansowanie partii politycznych w Polsce realizowane jest z trzech głównych źródeł:

• dochody uzyskiwane przez partię z wykorzystaniem własnego majątku;
• dochody od osób fizycznych w postaci składek członkowskich, darowizn, spadków oraz zapisów;
• finansowanie z budżetu państwa.

Zgromadzony majątek partyjny może być wykorzystywany jedynie do działalności w celach statutowych oraz na cele charytatywne. Istnieją również ograniczone możliwości czerpania wymiernych korzyści z operacji majątkowych, jakie partia może osiągnąć w drodze:

• oprocentowania środków zgromadzonych na rachunkach bankowych i lokatach,
• obrotu obligacjami Skarbu Państwa i bonami skarbowymi Skarbu Państwa,
• zbycia należących do niej składników majątkowych,
• prowadzenia przez partię polityczną działalności własnej polegającej na sprzedaży tekstu statutu lub programu partii, a także przedmiotów symbolizujących partię i wydawnictw popularyzujących cele i działalność partii politycznej oraz na wykonywaniu odpłatnie drobnych usług na rzecz osób trzecich z wykorzystaniem posiadanego sprzętu biurowego.

Przedsięwzięcia te nie uchodzą w świetle prawa za działalność gospodarczą, której prowadzenie jest partiom politycznym zabronione. Ponadto partia polityczna może użyczać posiadane przez siebie nieruchomości i lokale jedynie na biura poselskie, senatorskie oraz biura radnych gminy, powiatu albo województwa. Jeżeli do wymienionych wcześniej wariantów dodamy możliwość zaciągania kredytów bankowych na cele statutowe, wyczerpie się wówczas wariant finansowania działalności partii politycznej oparty na przedsięwzięciach własnych oraz majątkowych.

Kolejnym sposobem pomnażania kapitału partyjnego są dochody od osób fizycznych, w tym od samych członków partii. Zabronione jest natomiast pobieranie jakichkolwiek datków mających wartość pieniężną od osób prawnych. Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, to partia nie może przyjmować środków finansowych pochodzących od:

• osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą,
• cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.

W przypadku przyjęcia datków od takich osób, co zdarzyć się powinno tylko w przypadku niedopatrzenia, partia ma obowiązek zwrócić w ciągu 30 dni otrzymane świadczenia, bądź przekazać je dla Skarbu Państwa, jeżeli takowa możliwość nie zaistnieje (brak adresu nadawcy).
Kolejnym ograniczeniem w przyjmowaniu środków finansowych jest ich wysokość, otóż łączna suma wpłat od osoby fizycznej na rzecz partii politycznej, z wyłączeniem składek członkowskich w kwocie nieprzekraczającej w jednym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę, oraz wpłat na Fundusz Wyborczy partii politycznej, nie może przekraczać w jednym roku 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie istnieje również możliwość gromadzenia środków pieniężnych w formie zbiórek publicznych.

Ostatnim motorem napędowym majątku partyjnego są subwencje z budżetu państwa, które zostają przyznawane pod następującymi warunkami: Aby uzyskać możliwość zasilania kont bankowych środkami budżetowymi partia musi uzyskać w wyborach do Sejmu, tworząc samodzielnie komitet wyborczy, co najmniej 3% ważnie oddanych głosów na jej okręgowe listy kandydatów w skali kraju bądź 6% ważnie oddanych głosów w skali kraju, jeżeli kandyduje w koalicji.
W 2013 wydatkowano na ten cel 54,4 mln zł. W ustawie budżetowej na 2014 na finansowanie partii politycznych zarezerwowano kwotę 54,6 mln zł.